Η συμπεριφορά που εκδηλώνουν οι
άνθρωποι δεν εξαρτάται μόνο από τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί
εκείνη τη δεδομένη στιγμή αλλά και από τις βιωματικές τους εμπειρίες,
την «προσωπική ιστορία» τους… Η θεωρία της συναλλακτικής ανάλυσης
αναλύει και ερμηνεύει την ανθρώπινη συμπεριφορά τόσο στο εργασιακό όσο
και στο κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον. Αναπτύχθηκε από τον
Καναδό ψυχαναλυτή Eric Berne και υποστηρίζει ότι τα άτομα
συμπεριφέρονται με βάση τα ερεθίσματα-μηνύματα που δέχθηκαν κατά τα
πρώτα χρόνια της ζωής τους. Η συμπεριφορά που εκδηλώνουν οι άνθρωποι δεν
εξαρτάται μόνο από τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί εκείνη τη
δεδομένη στιγμή αλλά και από τις βιωματικές τους εμπειρίες, την
«προσωπική ιστορία» τους… Όταν έχουμε να κάνουμε με έναν άνθρωπο, στην
πραγματικότητα έχουμε να κάνουμε με μια ομάδα προσωπικοτήτων και όχι με
μια μοναδική προσωπικότητα. Κατά τη διάρκεια της ζωής μας, αναπτύσσεται
μέσα μας μια ομάδα από έξι διαφορετικές προσωπικότητες, «οι καταστάσεις
του Εγώ». Το κάθε Εγώ έχει τις δικές του αρχές και συμπεριφορές και
επομένως ανταποκρίνεται διαφορετικά στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος…
Οι καταστάσεις του εγώ
Ο Berne υποστηρίζει ότι η προσωπικότητα του ατόμου συνιστάται από τρία μέρη που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Αυτά τα μέρη ορίζονται ως «καταστάσεις του εγώ» και είναι τα εξής: Γονέας, Ενήλικας και Παιδί. Οι καταστάσεις του Εγώ έχουν σχέση με την ψυχολογική ηλικία. Φανταστείτε τον ανθρώπινο νου σαν ένα κασετόφωνο με δύο λειτουργίες: εγγραφή και αναπαραγωγή. Εγγράφουμε τις εμπειρίες της ζωής μας σε τρεις κασέτες: του Γονέα, του Ενήλικα και του Παιδιού. Οι πιο ισχυρές εγγραφές γίνονται συνήθως στα πρώτα χρόνια της παιδικής μας ηλικίας ή κατά τη διάρκεια ενός πολύ σημαντικού –ακόμη και τραυματικού– γεγονότος. Οι εγγραφές αυτές αποθηκεύονται στον εγκέφαλο και αναπαράγονται όταν υπάρχει ένα ανάλογο ερέθισμα. Στη συνέχεια η κασέτα γυρνάει πάλι πίσω και είναι έτοιμη να ξαναπαίξει…
Η κασέτα του Γονέα
Η κασέτα του Γονέα περιλαμβάνει όλες τις εγγραφές-μηνύματα που έχει δεχθεί το άτομο από γονείς, αδέρφια, θείους, παππούδες, νηπιαγωγείο κ.λπ. Η κατάσταση του Γονέα είναι η διδαγμένη αντίληψη της ζωής. Ο Γονέας είναι η πηγή, το σύνολο των γνώσεων, αρχών, αξιών και κανόνων που έχει αποδεχθεί το άτομο, καθώς έχουν λεχθεί από άτομα «κύρους», κυρίως κατά τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής του. Ο Γονέας διακρίνεται σε Κριτικό και Προστατευτικό. Ο Κριτικός Γονέας είναι το κομμάτι εκείνο της προσωπικότητας που θέτει όρια, κανόνες και πρότυπα ζωής, τηρεί τις παραδόσεις και ασκεί κριτική στον εαυτό μας και στους άλλους, ορισμένες φορές με σαρκαστικό τρόπο. Έχει την τάση να υπερβάλλει και να γενικεύει, να λέει «μην κάνεις αυτό» αντί να λέει «μπορείς να κάνεις εκείνο» αλλά και να σώζει τους άλλους κάνοντας πράγματα που μπορούν να κάνουν οι ίδιοι από μόνοι τους. Ακόμα και η πιο καλοπροαίρετη διάθεση να σώσουμε κάποιον, στην πραγματικότητα του στερεί τη δυνατότητα να πάρει τις ευθύνες του και μας οδηγεί σε ψυχολογικά παιχνίδια. Ο Προστατευτικός Γονέας είναι το μέρος του εαυτού μας που καταλαβαίνει και υποστηρίζει τους άλλους και θέλει να τους φροντίζει και να τους προστατεύει. Όταν επικοινωνούμε με αυτό το Εγώ δείχνουμε ενδιαφέρον και κατανόηση, βάζοντας όμως και όρια με έναν λογικό και αποτελεσματικό τρόπο (για παράδειγμα, αντί να πούμε «Απαγορεύεται» λέμε «Επιτρέπεται»). Το πόσο προστατευτικός ή κριτικός γονέας είναι ένα άτομο εξαρτάται από το πόσο προστατευτικοί ή κριτικοί ήταν απέναντί του οι γονείς του και το στενό του περιβάλλον.
Η κασέτα του Ενήλικα
Οι εγγραφές της κασέτας του Ενήλικα ξεκινούν περίπου από την ηλικία των δέκα μηνών. Προέρχεται από την προσπάθεια του ατόμου να εξερευνήσει τον κόσμο και να μάθει για τον εαυτό του χωρίς τη βοήθεια των άλλων. Ο Ενήλικας είναι το κομμάτι της προσωπικότητας που καθρεφτίζει όλη τη λογική, αιτιολογημένη και χωρίς συναισθήματα συμπεριφορά μας, εξετάζοντας τα δεδομένα της πραγματικότητας και τα εσωτερικά δεδομένα των διαφόρων Εγώ, για να καταλήξει στην πρέπουσα για τη συγκεκριμένη στιγμή συμπεριφορά. Η κατάσταση του Ενήλικα εκφράζει τη συλλογιστική και λογική αντίληψή μας για τη ζωή, καθώς περιέχει καταγραφές από τις δικές μας προσωπικές εμπειρίες και λειτουργεί όπως ο Η/Υ. Συλλέγει στοιχεία, τα αναλύει και παίρνει αποφάσεις. Αναθεωρεί τις εγγραφές του Γονέα και του Παιδιού και αποτελεί φορέα αλλαγής της προσωπικότητας. Με την πάροδο του χρόνου, αξιολογεί τα όνειρα του Παιδιού και κρίνει ποια από αυτά είναι ρεαλιστικά και εφαρμόσιμα ενώ παράλληλα ορίζει και ποιες από τις διαταγές του Γονέα θα ακολουθήσει, βλέποντας αν επιβεβαιώνονται στην πράξη ώστε να μπορεί να προχωρήσει με σιγουριά και αυτοπεποίθηση.
Η κασέτα του Παιδιού
Οι εγγραφές στην κασέτα του Παιδιού γίνονται παράλληλα με αυτές του Γονέα. Είναι εγγραφές συναισθημάτων και συγκινησιακών καταστάσεων που προκαλούνται στο άτομο από τις εγγραφές του Γονέα. Η κατάσταση του Παιδιού είναι η αισθητή αντίληψη της ζωής: είναι η πηγή των συναισθημάτων (θετικών και αρνητικών), των αναγκών-επιθυμιών, της ενέργειας, της περιέργειας, της δημιουργικότητας και της διαίσθησης. Όταν εκπληρώνονται οι επιθυμίες και οι ανάγκες (φυσικές/ψυχολογικές) του Παιδιού, τότε το άτομο αντιδρά με ζεστό και φιλικό τρόπο ενώ σε αντίθετη περίπτωση αντιδρά με θυμό, θλίψη ή φόβο. Πέρα από τα ευχάριστα και θετικά συναισθήματα της δημιουργικότητας, της επιθυμίας για γνώση κ.λπ., το παιδί, συγκρίνοντας συνεχώς τον εαυτό του με αυτό που ζητείται από τους γονείς του, γεμίζει από αρνητικά συναισθήματα που του δηλώνουν πόσο υπολείπεται των άλλων ή των απαιτήσεων τους. Το ίδιο αισθάνεται ότι «Δεν είναι ΟΚ» ενώ οι υπόλοιποι είναι ΟΚ. Τα συναισθήματα αυτά μένουν μόνιμα στον ψυχισμό μας μέχρι να έρθει μια στιγμή κρίσης ή αδιέξοδου, όπου η λογική αποτυγχάνει και ανοίγει η πόρτα για την έκφρασή τους. Η πλειονότητα των ανθρώπων κρύβουν ένα «Δεν είμαι ΟΚ» παιδί μέσα τους. Όπως και ο Γονέας, έτσι και το Παιδί διακρίνεται σε Προσαρμοσμένο και Αυθόρμητο. Το Προσαρμοσμένο Παιδί είναι τακτικό, υποχωρητικό αλλά καμιά φορά επαναστατεί. Αυτά τα δύο κομμάτια της προσωπικότητας, το Υπάκουο και το Επαναστατημένο Παιδί, αναπτύχθηκαν από την ανάγκη του μικρού παιδιού να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις των γονιών και το έκανε είτε υπακούοντας είτε επαναστατώντας. Τα κομμάτια αυτά εμφανίζονται και στην ενήλικη συμπεριφορά μας όταν ο Γονέας που κουβαλάμε μέσα μας ή ο Γονέας κάποιου με τον οποίο συναλλασσόμαστε, μας δίνει ερέθισμα στο οποίο ανταποκρινόμαστε χωρίς να μεσολαβήσει ο Ενήλικάς μας. Το Αυθόρμητο Παιδί είναι χαρούμενο, ευτυχισμένο, αγαπητό αλλά ορισμένες φορές δρα με εγωιστικό τρόπο. Είναι έξυπνο και δημιουργικό, έχει χιούμορ και λέει το σωστό πράγμα στην κατάλληλη στιγμή. Στη διάρκεια της παιδικής μας ζωής έχουμε ανάγκη και από τα έξι αυτά Εγώ που μας βοηθούν στην επιβίωση και στο να πάρουμε αυτό που χρειαζόμαστε. Στην ενήλικη ζωή μας όμως, τα μη αποτελεσματικά Εγώ του Κριτικού Γονέα και του Προσαρμοσμένου Παιδιού (Υπάκουο και Επαναστατημένο) μας δημιουργούν προβλήματα με τους άλλους ανθρώπους ή με τον εαυτό μας. Πολλά από τα προβλήματά μας ξεκινούν όχι μόνο από την ακούσια και ξαφνική μεταφορά μας από το ένα εγώ στο άλλο αλλά και από τη χρήση των διαφορετικών Εγώ που κουβαλούν αρχές και πρότυπα συμπεριφοράς που δεν αρμόζουν στην περίσταση. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τα διαφορετικά Εγώ που κουβαλάμε μέσα μας καθώς και με ποιο τρόπο μπορούμε να σταματήσουμε τη δράση του ενός προκειμένου να επιτρέψουμε τη δράση του άλλου…
Οι στάσεις ζωής
Σύμφωνα με τη Συναλλακτική ανάλυση, υπάρχουν τέσσερις Στάσεις Ζωής, οι οποίες μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τα άτομα με τα οποία συναναστρεφόμαστε και τις συνθήκες τις οποίες βιώνουμε. Η συμπεριφορά μας απορρέει από το πώς βλέπουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας, μαζί με το πώς βλέπουμε τους άλλους…
Δεν είμαι ΟΚ – Είσαι ΟΚ (-+)
Οι άνθρωποι που υιοθετούν τη στάση αυτή υποτιμούν τον εαυτό τους ενώ υπερτιμούν τους άλλους. Διακατέχονται από αισθήματα κατωτερότητας, ανεπάρκειας, ανασφάλειας και συχνά νιώθουν ανίσχυροι απέναντι στους άλλους. Δεν αποδέχονται εύκολα τις θετικές ενισχύσεις, αποφεύγουν τα προβλήματα και τις ευθύνες και δυσκολεύονται να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να πάρουν αποφάσεις. Συχνά νιώθουν να καταπιέζονται. Τα κύρια συναισθήματα που τους χαρακτηρίζουν είναι φόβος, απογοήτευση και λύπη. Η θέση αυτή ζωής προέρχεται από την κατάσταση του Προσαρμοσμένου παιδιού.
Δεν είμαι ΟΚ – Δεν είσαι ΟΚ (–)
Τη στάση αυτή την υιοθετούν άτομα που διακατέχονται από αισθήματα εγκατάλειψης και παραίτησης. Δεν εμπιστεύονται τον εαυτό τους αλλά ούτε και τους άλλους. Βρίσκονται σε σύγχυση καθώς δεν έχουν συγκεκριμένους στόχους και σπαταλούν άσκοπα το χρόνο τους. Πολύ συχνά υποφέρουν από κατάθλιψη και για το λόγο αυτό θεωρούνται αντιπαραγωγικοί.
Είμαι ΟΚ – Δεν είσαι ΟΚ (+-)
Τα άτομα με τη στάση αυτή δέχονται τον εαυτό τους όπως είναι αλλά όχι και τους άλλους. Υπερεκτιμούν τον εαυτό τους και υποτιμούν τους άλλους. Έχουν την τάση να αποδίδουν τις ευθύνες στους άλλους και να συμπεριφέρονται επιθετικά, με τάσεις κυριαρχίας έναντι των άλλων. Στον εργασιακό χώρο αντιδρούν ανταγωνιστικά, δεν δίνουν εύκολα θετικές ενισχύσεις και επιθυμούν να φτάσουν στην κορυφή της ιεραρχίας έναντι οποιουδήποτε κόστους. Τα κύρια χαρακτηριστικά τους είναι ο θυμός και η περιφρόνηση για τους άλλους.
Είμαι ΟΚ – Είσαι ΟΚ (++)
Τα άτομα που υιοθετούν τη στάση αυτή έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, είναι αισιόδοξα, ανταλλάσσουν ενισχύσεις, χρησιμοποιούν το χρόνο τους εποικοδομητικά και γενικώς ασχολούνται με πράγματα που θέλουν πραγματικά να κάνουν. Δέχονται τον εαυτό τους χωρίς παρερμηνείες και σέβονται τους άλλους. Στο χώρο εργασίας είναι συνεργάσιμοι, αναλαμβάνουν ευθύνες, μοιράζουν αρμοδιότητες και ακούν την άποψη των άλλων ακόμα κι αν διαφωνούν. Η συμπεριφορά τους προέρχεται από τις Καταστάσεις του Εγώ του Προστατευτικού Γονέα, του Ενήλικα και του Αυθόρμητου Παιδιού.
Οι περισσότεροι άνθρωποι εμφανίζουν όλες τις στάσεις ζωής. Μπορεί να είμαστε [+,+] με το συνάδελφο, [-,+] με τον προϊστάμενο, [+,-] με το παιδί μας και [-,-] με τον απογοητευμένο οπαδό της ποδοσφαιρικής μας ομάδας. Κάποια υπαρξιακή θέση όμως τείνουν να την εμφανίζουν πιο συχνά, οπότε είναι αυτή που τους χαρακτηρίζει. Η στάση Είμαι ΟΚ – Είσαι ΟΚ είναι η πιο ενδεδειγμένη τόσο για τον εργασιακό όσο και για τον κοινωνικό και οικογενειακό χώρο, προκειμένου να έχουμε μια αποτελεσματικότερη επικοινωνία με τους υπόλοιπους. Είναι η μόνη συνειδητά επιλεγμένη θέση ζωής καθώς βασίζεται στη σκέψη, στη δοκιμή και στη δράση. Για να περάσει ένα άτομο στη θέση αυτή χρειάζεται περισσότερες πληροφορίες και εμπειρίες απ’ όσες είχε αρχικά στη διάθεσή του όταν αποφάσισε σαν μικρό παιδί. Περιλαμβάνει ρίσκο και υπομονή. Είναι μια πραγματική στάση απέναντι στη ζωή και όχι μια απλή αντίδραση βασισμένη στα συναισθήματα. Το να αισθάνεται ένα άτομο ΟΚ με τον εαυτό του είναι πολύ σημαντικό τόσο για τον ψυχισμό του όσο και για την εξέλιξή του σε όλους τους τομείς της ζωής του. Παρ’ όλα αυτά, εάν ένα άτομο έχει ενηλικιωθεί και διατηρεί μια από τις τρεις πρώτες θέσεις (Όχι ΟΚ), προσπαθεί μέσα από την καθημερινή πρακτική να επιβεβαιώσει αυτή του την επιλογή. Για να το κάνει αυτό, παίζει τα λεγόμενα ψυχολογικά παιχνίδια…
Πηγή: http://www.asfalistikomarketing.gr
Οι καταστάσεις του εγώ
Ο Berne υποστηρίζει ότι η προσωπικότητα του ατόμου συνιστάται από τρία μέρη που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Αυτά τα μέρη ορίζονται ως «καταστάσεις του εγώ» και είναι τα εξής: Γονέας, Ενήλικας και Παιδί. Οι καταστάσεις του Εγώ έχουν σχέση με την ψυχολογική ηλικία. Φανταστείτε τον ανθρώπινο νου σαν ένα κασετόφωνο με δύο λειτουργίες: εγγραφή και αναπαραγωγή. Εγγράφουμε τις εμπειρίες της ζωής μας σε τρεις κασέτες: του Γονέα, του Ενήλικα και του Παιδιού. Οι πιο ισχυρές εγγραφές γίνονται συνήθως στα πρώτα χρόνια της παιδικής μας ηλικίας ή κατά τη διάρκεια ενός πολύ σημαντικού –ακόμη και τραυματικού– γεγονότος. Οι εγγραφές αυτές αποθηκεύονται στον εγκέφαλο και αναπαράγονται όταν υπάρχει ένα ανάλογο ερέθισμα. Στη συνέχεια η κασέτα γυρνάει πάλι πίσω και είναι έτοιμη να ξαναπαίξει…
Η κασέτα του Γονέα
Η κασέτα του Γονέα περιλαμβάνει όλες τις εγγραφές-μηνύματα που έχει δεχθεί το άτομο από γονείς, αδέρφια, θείους, παππούδες, νηπιαγωγείο κ.λπ. Η κατάσταση του Γονέα είναι η διδαγμένη αντίληψη της ζωής. Ο Γονέας είναι η πηγή, το σύνολο των γνώσεων, αρχών, αξιών και κανόνων που έχει αποδεχθεί το άτομο, καθώς έχουν λεχθεί από άτομα «κύρους», κυρίως κατά τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής του. Ο Γονέας διακρίνεται σε Κριτικό και Προστατευτικό. Ο Κριτικός Γονέας είναι το κομμάτι εκείνο της προσωπικότητας που θέτει όρια, κανόνες και πρότυπα ζωής, τηρεί τις παραδόσεις και ασκεί κριτική στον εαυτό μας και στους άλλους, ορισμένες φορές με σαρκαστικό τρόπο. Έχει την τάση να υπερβάλλει και να γενικεύει, να λέει «μην κάνεις αυτό» αντί να λέει «μπορείς να κάνεις εκείνο» αλλά και να σώζει τους άλλους κάνοντας πράγματα που μπορούν να κάνουν οι ίδιοι από μόνοι τους. Ακόμα και η πιο καλοπροαίρετη διάθεση να σώσουμε κάποιον, στην πραγματικότητα του στερεί τη δυνατότητα να πάρει τις ευθύνες του και μας οδηγεί σε ψυχολογικά παιχνίδια. Ο Προστατευτικός Γονέας είναι το μέρος του εαυτού μας που καταλαβαίνει και υποστηρίζει τους άλλους και θέλει να τους φροντίζει και να τους προστατεύει. Όταν επικοινωνούμε με αυτό το Εγώ δείχνουμε ενδιαφέρον και κατανόηση, βάζοντας όμως και όρια με έναν λογικό και αποτελεσματικό τρόπο (για παράδειγμα, αντί να πούμε «Απαγορεύεται» λέμε «Επιτρέπεται»). Το πόσο προστατευτικός ή κριτικός γονέας είναι ένα άτομο εξαρτάται από το πόσο προστατευτικοί ή κριτικοί ήταν απέναντί του οι γονείς του και το στενό του περιβάλλον.
Η κασέτα του Ενήλικα
Οι εγγραφές της κασέτας του Ενήλικα ξεκινούν περίπου από την ηλικία των δέκα μηνών. Προέρχεται από την προσπάθεια του ατόμου να εξερευνήσει τον κόσμο και να μάθει για τον εαυτό του χωρίς τη βοήθεια των άλλων. Ο Ενήλικας είναι το κομμάτι της προσωπικότητας που καθρεφτίζει όλη τη λογική, αιτιολογημένη και χωρίς συναισθήματα συμπεριφορά μας, εξετάζοντας τα δεδομένα της πραγματικότητας και τα εσωτερικά δεδομένα των διαφόρων Εγώ, για να καταλήξει στην πρέπουσα για τη συγκεκριμένη στιγμή συμπεριφορά. Η κατάσταση του Ενήλικα εκφράζει τη συλλογιστική και λογική αντίληψή μας για τη ζωή, καθώς περιέχει καταγραφές από τις δικές μας προσωπικές εμπειρίες και λειτουργεί όπως ο Η/Υ. Συλλέγει στοιχεία, τα αναλύει και παίρνει αποφάσεις. Αναθεωρεί τις εγγραφές του Γονέα και του Παιδιού και αποτελεί φορέα αλλαγής της προσωπικότητας. Με την πάροδο του χρόνου, αξιολογεί τα όνειρα του Παιδιού και κρίνει ποια από αυτά είναι ρεαλιστικά και εφαρμόσιμα ενώ παράλληλα ορίζει και ποιες από τις διαταγές του Γονέα θα ακολουθήσει, βλέποντας αν επιβεβαιώνονται στην πράξη ώστε να μπορεί να προχωρήσει με σιγουριά και αυτοπεποίθηση.
Η κασέτα του Παιδιού
Οι εγγραφές στην κασέτα του Παιδιού γίνονται παράλληλα με αυτές του Γονέα. Είναι εγγραφές συναισθημάτων και συγκινησιακών καταστάσεων που προκαλούνται στο άτομο από τις εγγραφές του Γονέα. Η κατάσταση του Παιδιού είναι η αισθητή αντίληψη της ζωής: είναι η πηγή των συναισθημάτων (θετικών και αρνητικών), των αναγκών-επιθυμιών, της ενέργειας, της περιέργειας, της δημιουργικότητας και της διαίσθησης. Όταν εκπληρώνονται οι επιθυμίες και οι ανάγκες (φυσικές/ψυχολογικές) του Παιδιού, τότε το άτομο αντιδρά με ζεστό και φιλικό τρόπο ενώ σε αντίθετη περίπτωση αντιδρά με θυμό, θλίψη ή φόβο. Πέρα από τα ευχάριστα και θετικά συναισθήματα της δημιουργικότητας, της επιθυμίας για γνώση κ.λπ., το παιδί, συγκρίνοντας συνεχώς τον εαυτό του με αυτό που ζητείται από τους γονείς του, γεμίζει από αρνητικά συναισθήματα που του δηλώνουν πόσο υπολείπεται των άλλων ή των απαιτήσεων τους. Το ίδιο αισθάνεται ότι «Δεν είναι ΟΚ» ενώ οι υπόλοιποι είναι ΟΚ. Τα συναισθήματα αυτά μένουν μόνιμα στον ψυχισμό μας μέχρι να έρθει μια στιγμή κρίσης ή αδιέξοδου, όπου η λογική αποτυγχάνει και ανοίγει η πόρτα για την έκφρασή τους. Η πλειονότητα των ανθρώπων κρύβουν ένα «Δεν είμαι ΟΚ» παιδί μέσα τους. Όπως και ο Γονέας, έτσι και το Παιδί διακρίνεται σε Προσαρμοσμένο και Αυθόρμητο. Το Προσαρμοσμένο Παιδί είναι τακτικό, υποχωρητικό αλλά καμιά φορά επαναστατεί. Αυτά τα δύο κομμάτια της προσωπικότητας, το Υπάκουο και το Επαναστατημένο Παιδί, αναπτύχθηκαν από την ανάγκη του μικρού παιδιού να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις των γονιών και το έκανε είτε υπακούοντας είτε επαναστατώντας. Τα κομμάτια αυτά εμφανίζονται και στην ενήλικη συμπεριφορά μας όταν ο Γονέας που κουβαλάμε μέσα μας ή ο Γονέας κάποιου με τον οποίο συναλλασσόμαστε, μας δίνει ερέθισμα στο οποίο ανταποκρινόμαστε χωρίς να μεσολαβήσει ο Ενήλικάς μας. Το Αυθόρμητο Παιδί είναι χαρούμενο, ευτυχισμένο, αγαπητό αλλά ορισμένες φορές δρα με εγωιστικό τρόπο. Είναι έξυπνο και δημιουργικό, έχει χιούμορ και λέει το σωστό πράγμα στην κατάλληλη στιγμή. Στη διάρκεια της παιδικής μας ζωής έχουμε ανάγκη και από τα έξι αυτά Εγώ που μας βοηθούν στην επιβίωση και στο να πάρουμε αυτό που χρειαζόμαστε. Στην ενήλικη ζωή μας όμως, τα μη αποτελεσματικά Εγώ του Κριτικού Γονέα και του Προσαρμοσμένου Παιδιού (Υπάκουο και Επαναστατημένο) μας δημιουργούν προβλήματα με τους άλλους ανθρώπους ή με τον εαυτό μας. Πολλά από τα προβλήματά μας ξεκινούν όχι μόνο από την ακούσια και ξαφνική μεταφορά μας από το ένα εγώ στο άλλο αλλά και από τη χρήση των διαφορετικών Εγώ που κουβαλούν αρχές και πρότυπα συμπεριφοράς που δεν αρμόζουν στην περίσταση. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τα διαφορετικά Εγώ που κουβαλάμε μέσα μας καθώς και με ποιο τρόπο μπορούμε να σταματήσουμε τη δράση του ενός προκειμένου να επιτρέψουμε τη δράση του άλλου…
Οι στάσεις ζωής
Σύμφωνα με τη Συναλλακτική ανάλυση, υπάρχουν τέσσερις Στάσεις Ζωής, οι οποίες μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τα άτομα με τα οποία συναναστρεφόμαστε και τις συνθήκες τις οποίες βιώνουμε. Η συμπεριφορά μας απορρέει από το πώς βλέπουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας, μαζί με το πώς βλέπουμε τους άλλους…
Δεν είμαι ΟΚ – Είσαι ΟΚ (-+)
Οι άνθρωποι που υιοθετούν τη στάση αυτή υποτιμούν τον εαυτό τους ενώ υπερτιμούν τους άλλους. Διακατέχονται από αισθήματα κατωτερότητας, ανεπάρκειας, ανασφάλειας και συχνά νιώθουν ανίσχυροι απέναντι στους άλλους. Δεν αποδέχονται εύκολα τις θετικές ενισχύσεις, αποφεύγουν τα προβλήματα και τις ευθύνες και δυσκολεύονται να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να πάρουν αποφάσεις. Συχνά νιώθουν να καταπιέζονται. Τα κύρια συναισθήματα που τους χαρακτηρίζουν είναι φόβος, απογοήτευση και λύπη. Η θέση αυτή ζωής προέρχεται από την κατάσταση του Προσαρμοσμένου παιδιού.
Δεν είμαι ΟΚ – Δεν είσαι ΟΚ (–)
Τη στάση αυτή την υιοθετούν άτομα που διακατέχονται από αισθήματα εγκατάλειψης και παραίτησης. Δεν εμπιστεύονται τον εαυτό τους αλλά ούτε και τους άλλους. Βρίσκονται σε σύγχυση καθώς δεν έχουν συγκεκριμένους στόχους και σπαταλούν άσκοπα το χρόνο τους. Πολύ συχνά υποφέρουν από κατάθλιψη και για το λόγο αυτό θεωρούνται αντιπαραγωγικοί.
Είμαι ΟΚ – Δεν είσαι ΟΚ (+-)
Τα άτομα με τη στάση αυτή δέχονται τον εαυτό τους όπως είναι αλλά όχι και τους άλλους. Υπερεκτιμούν τον εαυτό τους και υποτιμούν τους άλλους. Έχουν την τάση να αποδίδουν τις ευθύνες στους άλλους και να συμπεριφέρονται επιθετικά, με τάσεις κυριαρχίας έναντι των άλλων. Στον εργασιακό χώρο αντιδρούν ανταγωνιστικά, δεν δίνουν εύκολα θετικές ενισχύσεις και επιθυμούν να φτάσουν στην κορυφή της ιεραρχίας έναντι οποιουδήποτε κόστους. Τα κύρια χαρακτηριστικά τους είναι ο θυμός και η περιφρόνηση για τους άλλους.
Είμαι ΟΚ – Είσαι ΟΚ (++)
Τα άτομα που υιοθετούν τη στάση αυτή έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, είναι αισιόδοξα, ανταλλάσσουν ενισχύσεις, χρησιμοποιούν το χρόνο τους εποικοδομητικά και γενικώς ασχολούνται με πράγματα που θέλουν πραγματικά να κάνουν. Δέχονται τον εαυτό τους χωρίς παρερμηνείες και σέβονται τους άλλους. Στο χώρο εργασίας είναι συνεργάσιμοι, αναλαμβάνουν ευθύνες, μοιράζουν αρμοδιότητες και ακούν την άποψη των άλλων ακόμα κι αν διαφωνούν. Η συμπεριφορά τους προέρχεται από τις Καταστάσεις του Εγώ του Προστατευτικού Γονέα, του Ενήλικα και του Αυθόρμητου Παιδιού.
Οι περισσότεροι άνθρωποι εμφανίζουν όλες τις στάσεις ζωής. Μπορεί να είμαστε [+,+] με το συνάδελφο, [-,+] με τον προϊστάμενο, [+,-] με το παιδί μας και [-,-] με τον απογοητευμένο οπαδό της ποδοσφαιρικής μας ομάδας. Κάποια υπαρξιακή θέση όμως τείνουν να την εμφανίζουν πιο συχνά, οπότε είναι αυτή που τους χαρακτηρίζει. Η στάση Είμαι ΟΚ – Είσαι ΟΚ είναι η πιο ενδεδειγμένη τόσο για τον εργασιακό όσο και για τον κοινωνικό και οικογενειακό χώρο, προκειμένου να έχουμε μια αποτελεσματικότερη επικοινωνία με τους υπόλοιπους. Είναι η μόνη συνειδητά επιλεγμένη θέση ζωής καθώς βασίζεται στη σκέψη, στη δοκιμή και στη δράση. Για να περάσει ένα άτομο στη θέση αυτή χρειάζεται περισσότερες πληροφορίες και εμπειρίες απ’ όσες είχε αρχικά στη διάθεσή του όταν αποφάσισε σαν μικρό παιδί. Περιλαμβάνει ρίσκο και υπομονή. Είναι μια πραγματική στάση απέναντι στη ζωή και όχι μια απλή αντίδραση βασισμένη στα συναισθήματα. Το να αισθάνεται ένα άτομο ΟΚ με τον εαυτό του είναι πολύ σημαντικό τόσο για τον ψυχισμό του όσο και για την εξέλιξή του σε όλους τους τομείς της ζωής του. Παρ’ όλα αυτά, εάν ένα άτομο έχει ενηλικιωθεί και διατηρεί μια από τις τρεις πρώτες θέσεις (Όχι ΟΚ), προσπαθεί μέσα από την καθημερινή πρακτική να επιβεβαιώσει αυτή του την επιλογή. Για να το κάνει αυτό, παίζει τα λεγόμενα ψυχολογικά παιχνίδια…
Πηγή: http://www.asfalistikomarketing.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου